ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ……………………………………………..………………7 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟΝ Ἐμφάνιση-ἐξέλιξη καί λειτουργία τοῦ θεσμοῦ τῆς Τοπικῆς Αὐτοδιοικήσεως (Τ.Α.) ἀπό τήν Ὁμηρική Ἐποχή καί τήν Κλασική Ἀρχαιότητα ἕως τόν Νόμο ΔΝΖ/1912 ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΠΡΩΤΟΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ Τ.Α…...…………13 ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΔΕΥΤΕΡΟΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ………………………………………………17 ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΤΡΙΤΟΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ - Η ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΣΤΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ………………………...………27 ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΤΕΤΑΡΤΟΝ Η ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΤΑ ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΔΟΥΛΕΙΑΣ…………………………37 ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΠΕΜΠΤΟΝ Η ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΣΤΟ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ……………………………………………..…….41 ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΕΚΤΟΝ Η ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΥΠΟ ΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΔΝΖ/1912 «ΠΕΡΙ ΣΥΣΤΑΣΕΩΣ ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ»…………45 ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΕΒΔΟΜΟΝ ΟΙ ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΙ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΙΔΕΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΕΡΙ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΥ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΟΥΣ…………………………...……….49 ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΟΓΔΟΟΝ Η Τ. Α. ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΟΜΟ ΔΝΖ’/1912 ΜΕΧΡΙ ΤΟΝ ΔΕΥΤΕΡΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ - Ὁ νόμος ΔΝΖ’ τοῦ 1912……………..….55 ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΝ Ἡ Τοπική Αὐτοδιοίκηση ἀπό τή λήξη τοῦ Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ἕως τό Σύνταγμα τοῦ 1975 ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΠΡΩΤΟΝ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΥΠΟ ΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΤΟΥ 1952……………………………...………63 ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΔΕΥΤΕΡΟΝ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΥΠΟ ΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΤΟΥ 1975…………………………………………….71 ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΤΡΙΤΟΝ ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ 1975 ΚΑΙ Η ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ…...75 ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΤΕΤΑΡΤΟΝ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΟΔΟ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ……………………………..…………89 ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΠΕΜΠΤΟΝ Η ΣΥΝΕΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΔΙΑΣΠΑΡΤΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΙ¬ΜΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΤΗΣ EΛΛΑΔΑΣ…………………………….……….107 ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΕΚΤΟΝ ΜΕΡΙΚΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ…………………………..…111 ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΕΒΔΟΜΟΝ ΤΟ ΚΟΜΜΑΤΙΚΟ ΧΡΙΣΜΑ ΣΤΟΥΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥΣ ΤΟΠΙΚΟΥΣ ΑΡΧΟΝΤΕΣ………………………………………………119 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΓΓΡΑΦΑ ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΟ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ………………………..…………129 «Οἱ μέτριοι» …………………………………………………………….157 Ἐπιμύθιον ………………………………………………………..……..159 ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ …………………………………………………………..163 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Σκοπός τοῦ παρόντος μελετήματος εἶναι ἡ συνοπτική παρουσίαση μερικῶν πτυχῶν τοῦ θεσμοῦ τῆς τοπικῆς αὐτοδιοικήσεως, ὁ ὁποῖος ἀπό πλευρᾶς γνώσεως μεταξύ τοῦ Δημότη λαοῦ, τῶν λειτουργῶν του καί τῶν φιλοδοξοῦντων νά τόν ὑπηρετήσουν βρίσκεται στά σπάργανα. Παρά τά διακηρυσσόμενα ἀπό πολλούς καί διαφόρους ὅτι διακατέχονται ἀπό τό πάθος τῆς προσφορᾶς στό θεσμό καί στίς τοπικές κοινωνίες, τά γεγονότα δείχνουν ὅτι σπανιώτατα συμβαίνει κάτι τέτοιο. Ἄν αὐτές οἱ χιλιάδες τῶν ὑπηρετοῦντων τό θεσμό ἤ οἱ δεκάδες χιλιάδες -ἐν ἐνεργεία καί ὑποψήφιοι- ἀνταποκρινόταν στά λεγόμενά τους, τόσο ὁ θεσμός ὅσο καί οἱ τοπικές κοινωνίες ἔπρεπε νά βρίσκονται σέ πολύ ὑψηλά ἐπίπεδα. Ἀντίθετα, διαπιστώνεται μία γενική κατάπτωση τοῦ θεσμοῦ, τόσο στό λειτουργικό καί ἠθικό ἐπίπεδο ὅσο καί ὡς πρός τήν ἐνεργό συμμετοχή τῶν δημοτῶν. Τά πράγματα γίνονται πολύ χειρότερα τοῦτα τά χρόνια τῆς οὐσιαστικῆς οἰκονομικῆς χρεωκοπίας, ὡς ἀπότοκο τῆς ἠθικῆς χρεωκοπίας, καί ὁ θεσμός βρίσκεται σέ προΐοῦσα ὑπολειτουργία, ἡ ὁποία ὀφείλεται στήν ἀκηδία τοῦ κράτους, τήν ἀδιαφορία τῶν δημοτῶν καί τήν λουδοβίκεια καί κομματική συμπεριφορά πολλῶν ἐκπροσώπων του, οἱ ὁποῖοι ἀδρανοῦν γιά τήν πιό οὐσιαστική συμμετοχή τοῦ λαοῦ στά δρώμενα τοῦ θεσμοῦ. Στό κείμενο παραπέμπω συχνά σέ δικά μου ἔργα καί σχετική ἀρθρογραφία μέσα ἀπό τά ὁποῖα δίνονται ἀρκετές πληροφορίες καί ντοκουμέντα, πού μποροῦν νά συντελέσουν στήν πληρέστερη ἐνημέρωση τῶν ἐνδιαφερομένων γύρω ἀπό ἀρκετές πτυχές λειτουργίας τοῦ θεσμοῦ. Αὐτό ὅμως προϋποθέτει τήν ἐπίδειξη πρακτικοῦ ἐνδιαφέροντος γιά γνώση, ἡ ὁποία ἀπαιτεῖ προσωπικό μόχθο, δεδομένου ὅτι, ὅπως διδάσκει ἡ Διαλεκτική Λογική, «ἡ γνώση ἔχει ἱστορικό περιεχόμενο καί δέν παράγεται ξαφνικά ὅπως βγαίνει ἡ σφαίρα ἀπό τήν κάννη τοῦ ὅπλου». Νά, λοιπόν, τό καθῆκον, θά ἔλεγα τό πρῶτο καθήκον, ὅσων φιλοδοξοῦν νά ὑπηρετήσουν ἀληθινά τό θεσμό καί τήν κοινωνία τους. Ὀφείλουν καί νά γνωρίζουν καί νά δροῦν. Θεωρία καί πράξη εἶναι τό ἀμάλγαμα ἐκεῖνο μέ τό ὁποῖο μποροῦν καί πρέπει καί ὀφείλουν νά σηκώσουν πιό ψηλά τό θεσμό, τίς τοπικές κοινωνίες, τό κράτος καί τό Ἔθνος. Δρῶ σημαίνει ὑπάρχω, λέει ἡ φιλοσοφία καί γνωρίζω σημαίνει ὁπλίζομαι γιά τόν εἰρηνικό πόλεμο τῆς πολυεπίπεδης ἀνάπτυξης καί τήν ἔξοδο τῆς Ἑλλάδος ἀπό τό ἀδιέξοδο. Καταλήγοντας θά ἔλεγα ὅτι τά τελευταῖα χρόνια ἔγιναν ἀνατροπές στήν κλασική ὀργάνωση τοῦ γεωπολιτικοῦ χώρου τῶν κοινοτήτων μέ τήν ἀναδιοργάνωση πού ὀνομάστηκε «Σχέδιο Καποδίστριας» καί «Σχέδιο Καλλικράτης», μέ τά ὁποῖα συρρυκνώθηκαν οἱ 6.500 Κοινότητες καί Δῆμοι τοῦ παρελθόντος καί κάπου 3.500 οἰκισμοί. Πρόκειται γιά μία ὀρθή ἀντιμετώπιση τῆς συνενώσεως τῶν ἀσθενικῶν καί διασπάρτων κοινοτήτων, οἱ ὁποῖες τελοῦσαν σέ πλήρη ἀδυναμία νά ἀνταποκριθοῦν σέ θεμελιώδη λειτουργικά καθήκοντα. Δέν θά ἦταν ἀβάσιμο νά διατυπώσω τόν ἰσχυρισμό ὅτι αὐτή ἡ νομοθεσία τῶν μαθητευομένων μάγων τῆς τοπικῆς αὐτοδιοικήσεως στηρίχθηκε στήν ἐπιστημονική μου ἔρευνα -πρόταση πού συντάχθηκε τό 1973 καί ἐκδόθηκε τό 1975 μέ τόν τίτλο: «Ἡ συγχώνευση τῶν Κοινοτήτων στήν Ἑλλάδα» (Δημοσιεύθηκε στήν Ἐπιθεώρηση Τοπικῆς Αὐτοδιοικήσεως τῆς ΚΕΔΚΕ, ἔτους 1975, τεῦχ. Ι). Παρά τίς ὅποιες ἀντιρρήσις -τοπικοῦ χαρακτήρος- πού διατυπώνονται ἀπό πλευρᾶς μερικῶν φορέων τοῦ θεσμοῦ, τά δύο σχέδια ὑπῆρξαν ἀναγκαία ἐνέργεια πού ἀποτελοῦσε ἀπόρροια τῶν κοινωνικῶν, δημογραφικῶν, οἰκονομικῶν καί τεχνολογικῶν ἐξελίξεων. Αὐτή τήν ἀναγκαιότητα διατύπωσε καί ὁ ἀείμνηστος καθηγητής τοῦ Συνταγματικοῦ Δικαίου καί τῆς Πολιτικῆς Ἐπιστήμης καί Πρόεδρος τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν Γεώργιος Βλάχος, ὁ ὁποῖος κάνοντας εἰσήγηση στό Α’ Συνέδριο τῶν Ἑλλήνων συνταγματολόγων, τό 1986, παραθέτοντας στοιχεῖα ἀπό αὐτή τή μελέτη εἶπε: «Τίς διαπιστώσεις αὐτές ἀπό τήν ἐμπεριστατωμένη μελέτη τοῦ Π. Παπαγαρυφάλλου πρέπει ὁπωσδήποτε νά ἔχει κανείς ὑπ’ ὄψη του ὅταν μιλάει γιά αὐτοδιοίκηση καί ἀποκέντρωση στήν Ἑλλάδα, γιατί ὑπογραμμίζουν τήν ἀνάγκη ἑνός πολύ εὐρύτερου χωροταξικοῦ σχεδιασμοῦ ἀπό ἐκεῖνον πού πρόβαλαν παλαιότερα τά προγράμματα ἀναπτύξεως ἤ ἐκεῖνα πού ἐπιχειροῦνται τώρα ἀπό τό ΥΧΟΠ, μέ τεχνοκρατικά καί πάλι κριτήρια καί ἀνεξάρτητα ἀπό τήν Ἰδέα τῆς περιφέρειας ὡς ἐρείσματος ἑνός οὐσιαστικοῦ πολιτι-κοκοινωνιακοῦ σχεδιασμοῦ πού περικλείει καί τά προγράμματα ἀναπτύξεως καί τήν πολεοδομία καί τήν προστασία τοῦ περιβάλλοντος ὡς ἀναγκαία τμήματά του» (βλ. τήν εἰσήγησή του στό ὡς ἄνω Συνέδριο μέ θέμα: «Διαλεκτική τῆς Ἀποκεντρώσεως καί τῆς Αὐτοδιοικήσεως στήν ὀργάνωση τοῦ ἑλληνικοῦ κοινωνικο-πολιτικοῦ χώρου, στό ἔργο του: «Θεσμοί καί προβλήματα τῆς σύγχρονης δημοκρατίας», τόμ. Α’, ἐκδ. «Σάκκουλα», Ἀθήνα 1988, σελ. 179). Ἔν κατακλείδι σημειώνεται ὅτι ἡ ἔκδοση αὐτή ὑπῆρξε προϊόν τῆς σχετικῆς προτάσεως τοῦ ἐκδότου Ι. Γιαννάκενα, ὁ ὁποῖος μοῦ πρότεινε νά γράψω ἕνα δοκίμιο γιά τήν Αὐτοδιοίκηση χρήσιμο γιά ὅσους θά εἶναι ὑποψήφιοι στίς Δημοτικές καί Περιφερειακές Ἐκλογές (τοῦ Μαΐου 2014) καί ἰδιαίτερα γιά ὅσους παίρνουν «τό βάπτισμα τοῦ πυρός» στόν ἐκλογικό ἀγῶνα. «Δυστυχῶς», τό κείμενο ἁπλώθηκε γιατί εἶναι τόσα πολλά πού θά πρέπει νά γράψει κανείς γιά τόν θεμελιώδη αὐτό θεσμό, τόν ὁποῖο ὑποβαθμίζουν Κράτος, Ἐκπρόσωποί του καί Δημότες. Μάρτιος 2014 Παν. Λ. Παπαγαρυφάλλου

Συγγραφέας: ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΠΑΠΑΓΑΡΥΦΑΛΛΟΥ

Τιμή: 15,90€