Παρουσιαστηκέ με μεγάλη επιτυχία η κατοχική μαρτυρία «ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΕΝΟΣ ΜΕΛΛΟΘΑΝΑΤΟΥ – 1944», του Μιχαήλ Τουρναβίτη, από τις «Εκδόσεις Πελασγός»

Το Σάββατο 20 Απριλίου το απόγευμα, στην Αίθουσα «ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ» του Φιλολογικού Συλλόγου «ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ», πραγματοποιήθηκε από τις εκδόσεις «ΠΕΛΑΣΓΟΣ» (Ιωάννης Γιαννάκενας) η παρουσίαση του βιβλίου «ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΕΝΟΣ ΜΕΛΛΟΘΑΝΑΤΟΥ – 1944». Το βιβλίο αυτό είναι μία προσωπική μαρτυρία του αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης και συγγραφέα του βιβλίου κ. Μιχαήλ Κ. Τουρναβίτη και παρουσιάστηκε από τους κάτωθι ομιλητές :

• ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΦΥΛΑΚΤΟΣ, Συνθέτης – Μαέστρος

• ΧΡΥΣΑ ΣΠΗΛΙΩΤΗ, Θεατρική Συγγραφέας

• ΜΙΧΑΛΗΣ ΤΟΥΡΝΑΒΙΤΗΣ, Μεταλλειολόγος Μηχανικός και Συγγραφέας του βιβλίου.

Συντονιστής της εκδήλωσης ήταν ο καθηγητής Μουσικής Δημήτρης Μ. Τουρναβίτης. Σημειωτέον ότι σε αυτή την μεγάλη αίθουσα του «Παρνασσού», που χρησιμοποιούνταν επί Κατοχής για τις συνεδριάσεις του πενταμελούς Γερμανικού Στρατοδικείου, είχε ακούσει ο συγγραφέας τον Μάιο του '44, στα 18 του, τη θανατική του καταδίκη. Στην ομάδα των ομιλητών είχε προγραμματιστεί να είναι ο εκλεκτός στρατηγός ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΝΤΩΝΑΚΕΑΣ, ο οποίος όμως, εντωμεταξύ, απεβίωσε. Η οικογένεια Μιχ. Τουρναβίτη και οι εκδόσεις «Πελασγός» αποφάσισαν να πραγματοποιήσουν την εκδήλωση, ως είχε προγραμματιστεί, τιμώντας την μνήμη του.

Το βιβλίο είναι αυτοβιογραφικό, αλλά έχει γενικότερο ενδιαφέρον, καθώς παρουσιάζει την ζωή στην περιοχή των Αθηνών, σε όλες της τις πτυχές, κατά τις δεκαετίες 1930 – 1950. Ο Μ.Τ. ήταν το προτελευταίο από τα 6 αδέλφια μιας τυπικής οικογένειας Ελλήνων βιοπαλαιστών. Διέμεναν στο κέντρο της Αθήνας (Σόλωνος και Σκουφά) που είχε τότε κήπους, σιντριβάνια, κληματαριές και αλάνες, με ιππήλατες άμαξες (σούστες) για μεταφορές και τραμ για συγκοινωνίες. Είχαν όμως και παραθεριστική κατοικία στην περιοχή του Αγίου Θωμά Αμπελοκήπων
Ο Μ.Τ. είχε μεγάλη έφεση στα Γράμματα, Φοίτησε στο Βαρβάκειο (εισήχθη, κατόπιν εξετάσεων από το Δημοτικό, το 1937), που τότε ήταν ‘‘Πρότυπο Γυμνάσιο και Πρότυπο Λύκειο’’ και ταυτόχρονα πήγαινε και στην Χορωδία της Μητρο­πόλεως, παρακολουθούσε Αγγλικά, έγινε μέλος του Πανελληνίου Γυμναστικού Συλλόγου και συμμετείχε στην ΕΟΝ. Περιγράφει μάλιστα και μία εντυπωσιακή παρέλαση της ΕΟΝ στις 25 Μαρτίου 1939 στο Πεδίο του Άρεως, «…ποὺ ἒγινε μὲ ὑπερηφάνεια, εὐσυνειδησία, ὑποδειγματικὴ τάξη καὶ πολὺ δυνατὴ βροχὴ».

Ακολούθησε ο πόλεμος του 1940, η είσοδος των Γερμανών στην Αθήνα και η εξής μαρτυρία για τον Κώστα Κουκίδη: «….ὃταν (οἱ Γερμανοὶ) κατέβασαν ἀπὸ τὸν ἱστὸ της τὴν Ἑλληνικὴ σημαία, ἒμειναν κατάπληκτοι βλέποντας τὸν Ἓλληνα φρουρὸ ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΚΙΔΗ νὰ τυλίγει στὸ σῶμα του τὴν Ἑλληνικὴ σημαία καὶ νὰ πέφτει στὸ κενὸ, θυσιάζοντας τὴν ζωὴ του».

Με την Γερμανική κατοχή ήρθε η πείνα και οι δυσκολίες επιβίωσης όμως
«Ὁ Ἑλληνικὸς λαὸς, παρὰ τὶς μεγάλες στερήσεις, ἐπιβίωνε, δὲν ἒχανε τὸ θάρρος του». Ο Μ.Τ., απόφοιτος πλέον του Βαρβακείου έκανε σε φροντιστήριο εντατική προετοιμασία για να δώσει εξετάσεις στο Πολυτεχνείο. Κατόπιν συστάσεως ενός φίλου του, εντάχθηκε στην αντιστασιακή οργάνωση «ΑΓΩΝΙΖΟΜΕΝΗ ΕΛΛΑΣ’, που συνεργαζόταν με τον Ε.Δ.Ε.Σ., στην Πέμπτη Περιφέρεια περιοχής Ιπποκρά­τους, Νεαπόλεως, Πατησίων, με το ψευδώνυμο ‘ΤΡΙΤΩΝ’. Συμμετείχε στην αναγρα­φή συνθημάτων στους τοίχους, μεταφορά οπλισμού και παράνομων εντύπων, στην διανομή ή/και τοιχοκόλλησή τους «…σὲ στενὴ συνεργασία μὲ τὴν ὀργάνωση ΕΔΕΣ, τὴν «Χ» καὶ ἂλλες ἀντιστασιακές ὀργανώσεις» . Περιγράφει μάλιστα πως αυτός με άλλους δύο πλαισίωσαν οπλισμένοι «…τὴν πορεία τριῶν ἀγωνιστῶν τῆς «Χ», οἱ ὁποῖοι μετέφεραν παράνομο ἒντυπο ὑλικὸ» στὴν περιοχὴ τῆς Ὁμόνοιας «..μέχρι τὴν ὁδὸ Μενάνδρου, ὃπου ἂλλοι ἀγωνιστὲς τῆς «Χ» θὰ τοὺς συνόδευαν».

Δυστυχώς, στις 5.30 το πρωί της 31ης Μαρτίου 1944, είχε σχεδόν τελειώσει την τοιχοκόλληση του παρανόμου εντύπου της Ελληνικής Κυβερνήσεως της Μέσης Ἀνατολής ‘’ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΝΕΑ’’, όταν έπεσε σε ενἐδρα Γερμανών στρατιωτών, συνελήφθη μετά από καταδίωξη και μεταφέρθηκε στα γραφεία της Γερμανικής Υπηρεσίας Ἀντικατασκοπείας GFD (Πατησίων και Καποδιστρίου). Εκεί τον ανέκριναν ένας Γερμανός υπαξιωματικός ανακριτής και ένας Βιεννέζος διερ­μηνέας. Στην αρχή του μίλησαν φιλικά για να συνεργασθεί μαζί τους, ο Μ.Τ. προσπάθησε να τους παραπλανήσει, αυτοί τον βασάνισαν άγρια και τελικά τον μετέφεραν στις φυλακές Αβέρωφ (Λεωφόρος Αλεξάνδρας). Μετά τον ξαναέφεραν στο GFD, στους ἰδιους ανθρώπους. Πάλι ο διερμηνέας ήταν στην αρχή φιλικός και του ζήτησε να συνεργαστεί, ο Μ.Τ. αρνήθηκε και τότε του απεκάλυψαν ότι εἰχαν συλλάβει την αδελφή του Μίνα και την μητέρα του. Τελικά τον έστειλαν πίσω στις φυλακές Αβέρωφ, λέγοντάς του «Τώρα πας για εκτέλεση». Στην φυλακή περίμενε την ημέρα της δίκης του, που δεν άργησε να έρθει. Στις 21 Μαϊου, τον μετέφεραν στον ‘ΠΑΡΝΑΣΣΟ’, του οποίου η μεγάλη αίθουσα Συναυλιών χρησιμοποιείτο για τις συνεδριάσεις του Πενταμελούς Γερμανικού Στρατοδικείου. Η απόφαση ήταν ‘ΘΑΝΑΤΟΣ᾿.

Τον γύρισαν πίσω στις φυλακές Αβέρωφ, όπου όλοι ανεξαιρέτως του φέρθηκαν με μεγάλη συμπάθεια, και εκεί τον οδήγησαν στα ειδικά κελιά των μελλοθανάτων, όπου γνωρίστηκε και με άλλους μελλοθάνατους, μεταξύ αυτών και τον Υπ/γό Αριστομένη Αντωνακέα. Την τρίτη μέρα του έφεραν στο κελί του έναν άλλο καταδικασμένο μελλοθάνατο, έναν αντάρτη του ΕΛΑΣ, ο οποίος ήταν μονίμως νευρικός και ανήσυχος, γιατὶ φοβόταν για την ζωή του, αντίθετα με τον Μ.Τ. που ήταν ψύχραιμος. Ο αντάρτης του ΕΛΑΣ στον Μ.Τ. «….ὁμολόγησε ὃτι στὴν μεγάλη του ἀπελπισία προσπάθησε νὰ γλυτώσει τὴν έκτέλεση, προδίδοντας τὰ ὀνόματα τῶν ἀνταρτῶν τοῦ ΕΛΑΣ ποὺ ἐγνώριζε, ὃμως χωρὶς ἀποτέλεσμα. Τοῦ κάνανε πολλὲς ερωτήσεις καὶ μετἀ τὀν ἒδειραν καὶ τὸν ἒδιωξαν. Ἐγὼ τὸν ρώτησα ἂν τὰ ὀνόματα ποὺ ἀπεκἀλυψε ἦταν πραγματικὰ, μοῦ εἶπε ‘’ναὶ, ἦταν πραγματικὰ’’…..(καὶ) ἒκλαιγε μἐ λυγμοὐς, γοερά».

Το πρωί της 10ης Μαϊου, ανακοινώθηκε στον Μ.Τ. και τον Αριστομένη Αντωνακέα ότι τους είχε δοθεί χάρις και η ποινή τους μετατράπηκε σε 15 χρόνια φυλακής και καταναγκαστικά ἐργα. Και αυτό επειδή, λόγω της επετείου του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος, ο Χίτλερ ἐδωσε χάρη σε μικρό αριθμό καταδικασθέντων σε θάνατο και οι δύο δόθηκαν στην Ἑλλάδα, στους Μ.Τ. και Ἀριστ. Αντωνακέα.

Ακολούθησε νέα μεταφορά στα «ΠΑΡΑΠΗΓΜΑΤΑ», μία φυλακή κοντά στην Λεωφόρο Βουλιαγμένης, όπου οι συνθήκες ήταν ανθρωπινότερες, όμως ξαναμε­ταφέρθηκε στις φυλακές Αβέρωφ, μαζί με άλλους συγκρατούμενους, αυτή την φορά για να χρησιμοποιηθούν ως όμηροι, σε περίπτωση επιθέσεως εναντίον των φυλακών από αντιστασιακούς, οπότε θα τους εκτελούσαν για αντίποινα. Υπήρχε και ο κίνδυνος να χρησιμοποιηθούν ως όμηροι δεμένοι μέσα σε τρένα, ενάντια στις επιθέσεις των ανταρτών στα Γερμανικά τρένα. Επίσης υπήρχε και ο κίνδυνος να τους στείλουν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Γερμανία. Για αυτό ἐνας γιατρός, φίλος της οικογένειας, φρόντισε να μεταφερθεί στο ‘‘Πολιτικό Νοσοκομείο’’ (οδός Ακαδημίας, εκεί που βρίσκεται σήμερα το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων), δήθεν για επείγουσα εγχείριση σκωληκοειδίτιδας.

Προς το τέλος του Σεπτεμβρίου, η Γερμανική Φρουρά του Νοσοκομείου αντικαταστάθηκε από Έλληνες Χωροφύλακες. Φήμες κυκλοφορούσαν ότι αυτό ήταν το προμήνυμα του τέλους της Γερμανικής κατοχής. Το βράδυ της 30ης Σεπτεμβρίου, με την Φρουρά εξαφανισμένη, ο Μ.Τ. μαζί με άλλους του θαλάμου του εγκατέλειψε το νοσοκομείο και βγήκε ἐξω από την επίτηδες αφημένη μισάνοιχτη πόρτα(*). Με πολύ κόπο και μεγάλες προφυλάξεις πήγε σε διάφορα φιλικά και συγγενικά σπίτια και φιλοξενήθηκε, μέχρι της 11 Οκτωβρίου, παραμονή της απελευθερώσεως της Αθήνας από την Γερμανική Κατοχή.

[(*). Η όλη επιχείρηση ήταν έργο αριστερών, οι οποίοι, όμως, ειδοποίησαν ΜΟΝΟ τους ‘δικούς τους’ κρατούμενους. Ο Μ.Τ. ξύπνησε ΤΥΧΑΙΑ, από τις φωνές διαμαρτυρίας ενός άλλου συγκρατούμενού του, ο οποίος δεν μπορούσε να κινηθεί, επειδή είχε βαρίδια στα πόδια].

Και οι Γερμανοί μπορεί να ἐφυγαν από την Ελλάδα, όμως τα βάσανα των Ελλήνων δεν τελείωσαν (για να μην πούμε ότι τους βρήκαν χειρότερα), από τις λεγόμενες ‘’ένοπλες δυνάμεις του ΕΛΑΣ’’, μέχρι που ξέσπασαν τα αιματηρά γεγονότα στις 4ης Δεκεμβρίου. Ἐνα θύμα ήταν και η οικογένεια του Μ.Τ., καθώς το μαγαζί από το οποίο ζούσαν καταστράφηκε ολοσχερώς από τους ταραξίες και ο Μ.Τ. έπρεπε να δουλέψει σχεδόν μόνος του για να το ξαναστήσει, κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες. Ωστόσο, δεν εγκατέλειψε τα σχέδιά για τις σπουδές του και το Σεπτέμβριο του 1945 έδωσε εξετάσεις στο Πολυτεχνείο και πέρασε στην νεοϊδρυθείσα Σχολή Μεταλλειολόγων Μηχανικών, ενώ παράλληλα εργαζόταν και στο μαγαζί του. Τον περίμενε όμως ακόμα μία δοκιμασία όταν τον Οκτώβριο 1947 εκλήθη να υπηρετήσει στον Στρατό, σε μία εποχή όπου οι πολεμικές επιχειρήσεις μεταξύ Στρατού και ανταρτών είχαν αρχίσει να γενικεύονται. Όμως ο φανατισμός εἰχε εξαπλωθεί γενικά, ακόμα και μεταξύ των μελών της ίδιας οικογένειας. Ευτυχώς όμως, στην οικογένεια του Μ.Τ. παρόλο που υπήρχαν διαφορετικά πολιτικά φρονήματα, τα μέλη της ήταν υπεράνω πολιτικών αντιπαραθέσεων. Λέει συγκεκριμένα ο Μ.Τ.:

« Ὁ Πατέρας ἦταν παλαιός Βασιλόφρων, ὁ Βαγγέλης καὶ ἐγὼ εἲχαμε ἒντονες δεξιὲς ἀντιλήψεις, ἡ αδελφὴ μου ἡ Μἰνα ἦταν ἀγνἠ ίδεολόγος καὶ στέλεχος τοῦ ΚΚΕ, ὁ αδελφὸς μου ὁ Πελοπίδας φιλοαριστερὸς, οἱ ἂλλες δύο ἀδελφὲς μου, ἡ Ἀλέκα καὶ ἡ Νούλα, συμπαθοῦσαν τὶς ἀριστερὲς ἰδέες, ἡ Μητέρα μας, πανέξυπνη καὶ διορατικὴ, άποτελοῦσε τὸν συνδετικὸ κρίκο».

Τον Οκτώβριο 1948, παράλληλα με τα καθήκοντά του στον Στρατό και στην εργασία του, γράφτηκε στο τρίτο έτος της Σχολής Μεταλλειολόγων Μηχανικών. Οι καθηγητές, γνωρίζοντας τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε και έδειχναν μεγάλη κατανόηση, εκτός από έναν, ο οποίος με την αχαρακτήριστη στάση του, παραλίγο να του τινάξει τις σπουδές στον αέρα. Υποχρεώθηκε όμως να συμμορφωθεί, από το συμβούλιο των καθηγητών και την προσωπική παρέμβαση του κοσμήτορα κ. Χορς. Ως τεταρτοετής φοιτητής, επισκέφθηκε (μεταξύ άλλων) και τις αρχαίες υπόγειες στοές εκμεταλλεύσεως αργυρούχου γαληνίτου στο Λαύριο. Ο ίδιος γράφει:

«Εἶναι ἀξιοθαύμαστη ἡ ἱκανότης τῶν ἀρχαίων νὰ ἐντοπίζουν μὲ με<